We nodigden iedereen uit aan het einde van het jaar om een wens of gedachte voor 2024 op een kerstbal te schrijven. Die kreeg een mooie plaats in een grote kerstboom voor de deur op de Markt. De gretigheid waarmee eenieder een wens of gedachte wilde opschrijven, raakte me. En datzelfde geldt voor alle wensen en gedachtes die werden opgeschreven en gedeeld. Het werd ook regelmatig onderwerp van gesprek bij à la minute onder de aanwezige gasten.

Als je alle wensen leest, dan stemt je dat hoopvol. Dan bekruipt je het gevoel dat het allemaal wel goed komt met ons mensen, met de wereld, met elkaar: vrede, liefde, elkaar in elkaars waarde laten, respect hebben voor elkaar, doe een ander niet aan wat je zelf niet wilt overkomen… dat was toch wel de grote gemene deler van alle wensen. Heel weinig ‘ik’, heel veel ‘wij’. Prachtig.

Het nieuws in binnen- en buitenland laat daar maar weinig van zien. Je kunt er moedeloos van worden. De verharding is er overal. Heel veel ‘ik’ en weinig ‘wij’. Ook juist hier in Nederland. 

Ik ben opgegroeid in Libanon en tientallen keren in Marokko geweest bijvoorbeeld. En daar is de cultuur:  “Wat kan ik bijdragen zodat we het samen beter hebben of krijgen?” ‘Beter’ betekent overigens niet alleen welvaart. Het betekent ook ‘elkaar zien’, ‘de tijd nemen voor elkaar’, ‘luisteren naar iemands ervaringen’, je tijd geven, je kennis delen zodat een ander daar zijn voordeel mee kan doen, je auto uitlenen, een maaltijd delen, iemand bij je uitnodigen die het moeilijk heeft.

Ramsey Nasr, overigens half Palestijn, schreef eens een prachtig essay. Wat ik er vooral uit haalde was ‘als iedereen wat vaker zijn geweten liet spreken, zou het met de wereld wel goed komen.’ De wereld staat voor: de mensen, de natuur, de dieren. Ik ben het hartgrondig met hem eens. Het geweten is een beladen woord, maar ik vind het een prachtig woord. Het betekent dat je aan meer denkt dan jezelf. En dat is de hele crux. Het betekent dat er meer is dan jij. Het betekent dat je het ‘goed’ wilt doen. Het betekent niet ‘ten koste van iets of iemand anders’ handelen. 

Vrede, meer liefde, respect, het begint allemaal bij jezelf. Het zijn grote woorden, die bedoeld zijn voor een deel voor de inwoners van Gaza of Oekraïne bijvoorbeeld. Maar het begint ook gewoon hier. Ik geloof ik er heilig in dat elk van ons het verschil kan maken. In je eigen kleine kring. En die kleine kring heeft weer meerdere kleine kringen. En die kleine kringen hebben ook weer veel kleine kringen. En zo bereik je uiteindelijk iedereen.

Al die mooie wensen en gedachtes in de praktijk brengen. Uitdragen en ‘leven’ in 2024. Je geweten meer laten spreken en daarnaar handelen. Meer ‘wij’ en minder ‘ik’, zoals ik dat verwoord. Zodat ieder van ons het beter krijgt. Hoe klinkt dat?